ENTERAL BESLENME ÜRÜNLERİ

1. Standart Ürünler

Yeterli miktarda verildiklerinde besin ögeleri yönünden eksiksizdir. Genellikle izotonik ve izokaloriktir. Ozmolaritesi kanın ozmolaritesine yakındır ve mL'sinde yaklaşık 1 kcal içerir. Sindirim ve emilim kapasitesi tam olan bir gastrointestinal sistemde çok uygundur.

İçeriğinde %10-15 protein, %50-60 karbonhidrat (poli-di-monosakkaridler) ve %25-40 yağ [PUFA (çoklu unsature yağ asitleri) ve MCT (orta zincirli yağ asitleri)] bulunur. Litresinde yaklaşık 40 g intakt proteinler mevcuttur. Su ihtivası %80-85 civarındadır. Laktoz ve gluten içermez. Ozmolaliteleri 240-375 mOsm/kg su arasındadır. Nötr veya aromalı, 200-500 mL'lik kutularda bulunur.

2. Yüksek Kalorili Ürünler

Sıvı kısıtlaması gereken durumlarda, zor beslenen hastalarda ve yüksek enerji gereksinimi gerektiren hiperkatabolik durumlarda tercih edilir. Hiperkalorik (1.5-2 kcal/mL) ve hiperozmolar ürünlerdir (450-650 mOsm/kg su).

İçeriğinde %16-18 protein, %50-53 karbonhidrat (poli-di-monosakkaridler) ve %30-40 yağ (PUFA ve MCT) bulunur. Litresinde yaklaşık 60-70 g intakt proteinler mevcuttur. Su ihtivası %70 civarındadır. Laktoz ve gluten içermez. Nötr veya aromalı, 200-500 mL'lik kutularda bulunur.

3. Proteinden Zengin Ürünler

Sepsis, kanser, yanık ve travma gibi hiperkatabolik durumlar ile inaktiviteye bağlı sarkopeni durumlarında artan protein ihtiyacının karşılanabilmesi için üretilmişlerdir. Normo/hiperkalorik (1.0-1.5 kcal/ mL) ve hiperozmolar ürünlerdir (380-450 mOsm/kg su).

İçeriğinde %30-35 protein, %40-45 karbonhidrat (poli-di-monosakkaridler) ve %20-25 yağ (PUFA ve MCT) bulunur. Litresinde yaklaşık 60-90 g intakt proteinler ve kazein mevcuttur. Su ihtivası %70-80 civarındadır. Laktoz ve gluten içermez. Nötr veya aromalı, 200-500 mL'lik kutularda bulunur. Toz ekstre halinde modüler ürün de mevcuttur (2.2 g/ölçek).

4. Liften Zengin Ürünler

Özellikle yaşlılarda ve gastrointestinal sistem intoleransında lifli gıda gereksinimi artmaktadır (25-30 g). Lif su tutar ve besinin bağırsak içinde hareketini sağlar. Dışkıya yumuşaklık ve hacim kazandırarak bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. İshal ve konstipasyonu önler. Prebiyotik etkisi vardır. Aktif kolit, iskemik bağırsak hastalığı ve hipotansif durumlarda kontrendikedir.

Lifli ürünlerin içerikleri standart ürünlere benzer, lif miktarı yüksektir, izoozmolar-izokalorik veya hiperozmolar-hiperkalorik ürünlerde yer alabilir.

5. İmmünnütrisyon Ürünleri

Özel klinik durumlarda (kanser, infeksiyon, yanık, travma vb.) immün fonksiyonların agreve edilmesi amacıyla standart ürünlerin arjinin, omega-3 yağ asitleri (EPA/DHA), glutamin ve diyet nükleotidleri (RNA) ile zenginleştirilmesi yoluyla elde edilen ürünlerdir. Bu gibi durumlarda bu moleküllerin vücutta tüketimi artmakta, dolayısıyla suprafizyolojik seviyelere ihtiyaç duyulmaktadır. Diğer taraftan bu moleküllerin protein sentezinin indüklenmesi ve katabolizmasının yavaşlatılması, yara iyileşmesi ve oksidatif stres üzerinde olumlu etkileri vardır.

ESPEN kılavuzuna göre nütrisyonel durumdan bağımsız olarak majör baş-boyun kanser cerrahisi, özefagus ve üst gastrointestinal sistem kanser cerrahisi ve ciddi travma tedavisi sırasında (kanıt A), majör abdominal cerrahi görecek malnütrisyonlu hastalarda (kanıt B) ve ağır sepsis dışındaki kritik hastalarda (kanıt B) immünnütrisyon ürünleri önerilmektedir (3).

Glutamin, bağışıklık sistemi hücreleri için enerji substratıdır, lenfosit proliferasyonu ve lenfosit ile makrofajlar sitokin sentezinde kullanılmaktadır. Bunların dışında DNA ve RNA sentezinde kullanılmakta, interlökin-8 ve tümör nekroz faktörü üretimini baskılamakta, makrofajların fagositoz yeteneğini artırmakta ve antiinflamatuvar faktörlerin sentezini artırmaktadır (interlökin-10). Oksidatif strese karşı organizmanın yanıtında rol almakta ve bağırsak mukozal bütünlüğünün sağlanmasında katkıda bulunmaktadır. Yetersizliğinde kas yıkımı hızlanır (kaşeksi), immünmodülasyon bozulur ve stres varlığında yaygın organ hasarları ortaya çıkar (3).

Arjinin, yara iyileşmesinin özellikle fibroplazi ve kollajen birikimi aşamasında etkili olduğu bilinen bir nütrienttir. Yanık, travma ve hücre çoğalmasının gerektiği durumlarda ihtiyaç artmaktadır. Diğer taraftan büyüme hormonu, insülin, glukagon ve somastatin salınımı aşamasında rolü vardır. Nitrik oksit öncü molekülü olduğundan vazodilatasyon yapabilmektedir. Sepsis varlığında septik şoka gidişi kolaylaştırabilir (3).

Omega-3 yağ asitleri, kanser hastalarında iştah ve vücut ağırlığını olumlu etkilemektedir. Yakın zamanda yapılan kontrollü olmayan faz II çalışmasında elde edilen bulgular omega-3 yağ asitlerinin kanserle ilişkili kaşeksi tablosundaki hastalarda 4.7 g EPA/gün olarak kullanıldığında ağırlık stabilizasyonu veya kilo alımını uyarabildiği yönündedir (4).

6. MCT İçeren Ürünler

Elemental/semielemental ürünler gastrointestinal sistemin malabsorpsiyonla sonuçlanan hastalıklarında vücudun ihtiyaçlarının karşılanmasını kolaylaştırmaktadır. Kolay ve tama yakın emilir, safra ve pankreas salgılarına çok az gereksinim duyar, pankreatik, biliyer ve intestinal salgıları inhibe ederler. MCT'ler normalden farklı olarak lipoprotein lipaza ve safra miçel formasyonuna ihtiyaç duymaz, bağırsak mukozasından direkt emilerek portal sisteme karışır ve direkt karaciğere ulaşır. Esansiyel yağ asitlerine olan ihtiyaç nedeniyle uzun süre sadece bu yağ asitleri ile nütrisyonel destek tedavisi uygun değildir. Hastalığın aktif olduğu dönemlerde geçici süre tercih edilebilir veya esansiyel yağ asitlerine ek olarak verilir.

7. Diyabet Ürünleri

Daha iyi glisemik kontrol sağlayan moleküller içerir (fruktoz, lif, MUFA, soya proteinleri ve antioksidanlar). Son zamanlarda kullanılan yavaş salınımlı karbonhidratların (maltodekstrin, galakto-oligosakkaridler, dekstrin) kullanılmasıyla daha iyi glisemik indeksler sağlanabilmektedir.

İçeriğinde %15-17 protein, %30-35 karbonhidrat (frukto-oligosakkaridler, galakto-oligosakkaridler, dekstrin, maltodekstrin) ve %42-49 yağ (MUFA) bulunur. Litresinde yaklaşık 40-60 g intakt proteinler mevcuttur. Laktoz ve gluten içermez. Ozmolaliteleri 350-400 mOsm/kg su arasındadır. Aromalı, 200-250 mL'lik kutularda bulunur.

8. Düşük Ozmolariteli Ürünler

Diğer ürünlerin kullanımı sırasında bağırsak intoleransı (bulantı-kusma) gelişen hastalarda kullanılmak üzere geliştirilmişlerdir. Ozmolaliteleri < 280 mOsm/kg su düzeyindedir. Komplet beslenme ürünleridir.

9. Diğer

Bazı kronik hastalıkların seyrinde kullanılmak üzere özel olarak geliştirilmiş ürünlerdir. Karbondioksit retansiyonu ile seyreden kronik akciğer hastalıklarında karbondioksit üretimini azaltabilmek amacıyla karbonhidrat içeriği düşürülen ürünler mevcuttur. Kronik böbrek hastalarında kullanılmak üzere özellikle potasyum, protein ve vitamin A içeriği azaltılmış ve sıvı kısıtlamasına uygun olarak yüksek enerji ürünleri mevcuttur. Kronik karaciğer hastalarında, özellikle ileri evrede olup ensefalopatiye girme riski olanlarda kullanılmak üzere dallı zincirli aminoasitleri ihtiva eden ve yağ içeriğinin önemli bir kısmı MCT ile karşılanmış ürünler bulunmaktadır.

http://www.ichastaliklaridergisi.org/managete/fu_folder/2010-04/html/2010-17-4-203-207.htm